Προσεγγίζοντας το Web 2.0 με κριτική διάθεση
Το Web 2.0 περιβάλλεται από σύγχυση ως προς τη φύση αυτής της νέας τεχνολογίας και τον ακριβή προσδιορισμό της.
•Το Web 2.0 είναι διαφορετικό από το Web 1.0;
•Tο Web 2.0 είναι όντως τεχνολογική καινοτομία ή αποτελεί απλά ένα άλλο μέσο του Marketing;
Επιχειρήματα επικριτών:
•Δεν αντικαθιστώνται πρωτόκολλα, όπως το Πρωτόκολλο Μεταφοράς Υπερκειμένου (HyperText Transfer Protocol, HTTP).
•Πολλές από τις ιδέες του Web 2.0 έχουν ήδη προβληθεί σε υλοποιήσεις για δικτυωμένα συστήματα, πολύ πριν προκύψει ο όρος "Web 2.0" .
•Έρευνες έχουν υποστηρίξει τη συνεργατική μάθηση με καθιερωμένα προϊόντα, όπως το Lotus Notes και το Domino Lotus, τα οποία προηγήθηκαν του Web 2.0.
•Ο όρος είναι ασαφής και προς εντυπωσιασμό του ακροατή. «Κανείς δεν ξέρει πραγματικά τι σημαίνει ... Αν το Web 2.0 για σας είναι τα blogs και τα wikis, τότε αυτό είναι οι άνθρωποι».
•Το «Web 2.0» είναι μία δεύτερη φούσκα. “I am not so sure that we’re not seeing another bubble” Howard Rheingold
•Tο «Web 2.0» έχει δημιουργήσει μια λατρεία «ψηφιακού ναρκισσισμού και ερασιτεχνισμού» που υπονομεύει την έννοια της τεχνογνωσίας. Andrew Keen
ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ WEB 2.0
Τα καινούρια προσφερόμενα ψηφιακά μέσα αποτελούν το αποτέλεσμα της μετάβασης από: την εποχή κατά την οποία χρήστες χρησιμοποιούσαν το διαδίκτυο απoκλειστικά για την αναζήτηση πληροφοριών χωρίς να έχουν μεγάλες δυνατότητες δικής τους συνεισφοράς, σε: μια νέα εποχή του Παγκόσμιου Ιστού, το Web 2.0.
«Δυναμικότητα» «Αλληλεπιδραστικότητα»
Οι νέοι δικτυακοί τόποι είναι κατά κανόνα δυναμικοί και περισσότερο αλληλεπιδραστικοί, διαφέροντας από το στατικό Web 1.0.
«Δημοκρατικότητα»
Η ανάδειξη μίας νέας καθολικής πλατφόρμας συνέβαλε στην αποδυνάμωση του ρόλου των ισχυρών, παραδοσιακών δημιουργών και «εκδοτών» περιεχομένου. Με τον τρόπο αυτό όλοι έχουν ίσα δικαιώματα έκφρασης (McLeod & Vasinda, 2008).
«Λειτουργικότητα»
Το Web 2.0. είναι συμβατό με οποιοδήποτε λειτουργικό σύστημα κι αν χρησιμοποιεί ο εκάστοτε χρήστης. Πολλές από τις εφαρμογές του έχουν σχεδιαστεί για να «τρέχουν» γρήγορα, χωρίς να «βαραίνουν» τους πόρους του συστήματος.
«Ευκολία» - «Προσβασιμότητα»
Οι χρήστες δε χρειάζεται να γνωρίζουν τεχνικές λεπτομέρειες ή πολύπλοκες γλώσσες προγραμματισμού (Godwin-Jones, 2003). Υποστηρίζονται πολλαπλές επιλογές αποθήκευσης και απεικόνισης, παρέχοντας τρόπους ώστε να ενσωματώνονται σε μία εφαρμογή πολλαπλά μέσα (Bottino, 2004).
«Δυναμικότητα» «Αλληλεπιδραστικότητα»
Οι νέοι δικτυακοί τόποι είναι κατά κανόνα δυναμικοί και περισσότερο αλληλεπιδραστικοί, διαφέροντας από το στατικό Web 1.0.
«Δημοκρατικότητα»
Η ανάδειξη μίας νέας καθολικής πλατφόρμας συνέβαλε στην αποδυνάμωση του ρόλου των ισχυρών, παραδοσιακών δημιουργών και «εκδοτών» περιεχομένου. Με τον τρόπο αυτό όλοι έχουν ίσα δικαιώματα έκφρασης (McLeod & Vasinda, 2008).
«Λειτουργικότητα»
Το Web 2.0. είναι συμβατό με οποιοδήποτε λειτουργικό σύστημα κι αν χρησιμοποιεί ο εκάστοτε χρήστης. Πολλές από τις εφαρμογές του έχουν σχεδιαστεί για να «τρέχουν» γρήγορα, χωρίς να «βαραίνουν» τους πόρους του συστήματος.
«Ευκολία» - «Προσβασιμότητα»
Οι χρήστες δε χρειάζεται να γνωρίζουν τεχνικές λεπτομέρειες ή πολύπλοκες γλώσσες προγραμματισμού (Godwin-Jones, 2003). Υποστηρίζονται πολλαπλές επιλογές αποθήκευσης και απεικόνισης, παρέχοντας τρόπους ώστε να ενσωματώνονται σε μία εφαρμογή πολλαπλά μέσα (Bottino, 2004).
Πλεονεκτήματα των εργαλείων του Web 2.0 στην ΕκπαΙδευση
- Προσδίδουν μία αίσθηση καινοτομίας και πρωτοτυπίας και ενθαρρύνουν την παραγωγή υλικού από το μαθητή.
- Κινητοποιούν τους μαθητές ώστε να προσεγγίσουν αποτελεσματικότερα τη γνώση (McCrosky et.al, 2006), καθώς καλλιεργείται η κριτική και δημιουργική σκέψη και επιτυγχάνονται ανώτεροι διδακτικοί στόχοι ανάλυσης, σύνθεσης και αξιολόγησης.
- Οι δραστηριότητες που σχεδιάζονται με τα εργαλεία του Web 2.0 έχουν χαμηλό κόστος υλοποίησης και απαιτούν λογικό χρόνο για τη διαχείρισή τους, γεγονός που καθιστά εφικτή την ενσωμάτωσή τους σε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα χωρίς να απαιτηθεί ο επανασχεδιασμός τους.
- Ενθαρρύνεται η δυνατότητα για συνεργασία και η συλλογική νοημοσύνη (McLeod & Vasinda, 2008).
Τα συνεργατικά εργαλεία του Web 2.0 (blogs, wikis, εργαλεία κοινωνικής δικτύωσης, εργαλεία κοινωνικών επισημάνσεων, εργαλεία διαμοιρασμού ήχου, εικόνας, βίντεο και κοινής χρήσης δεδομένων) ενισχύουν την εκπαιδευτική διαδικασία, παρέχοντας στους μαθητές τη δυνατότητα:
• να συμμετέχουν στη συνδιαμόρφωση του περιεχομένου
• να έχουν άμεση και απευθείας (online) συνεργασία με άλλους μαθητές
• να παραμετροποιούν τις εφαρμογές στις ανάγκες τους
• να μοιράζονται δεδομένα με άλλους χρήστες και
• να δημιουργούν κοινότητες και κοινωνικά δίκτυα.
Το Web 2.0 συνέβαλε στην ανάδειξη νέων νοητικών μοντέλων, βασισμένων στην ένταξη του Web 2.0 στο εκπαιδευτικό περιβάλλον:
- Οι McLoughlin και Lee αναγνώρισαν τη μεταβολή του εκπαιδευτικού του εκπαιδευτικού τοπίου, προτείνοντας ένα νέο μαθησιακό πρότυπο, το μοντέλο της «Παιδαγωγικής 2.0» που έχει ως συστατικά στοιχεία την εξατομίκευση, τη συμμετοχικότητα και την παραγωγικότητα.
- Οι Rosen and Nelson χρησιμοποίησαν τον όρο Εκπαίδευση 2.0, προκειμένου να αναφερθούν στο μαθησιακό περιβάλλον, στο οποίο τα εργαλεία του Web 2.0 χρησιμοποιούνται για τη μετάλλαξη της διδασκαλίας και της μάθησης, μέσω της συμμετοχής μαθητευόμενων και εκπαιδευτών στη δημιουργία της γνώσης και στην αλληλεπιδραστική κατασκευή κοινοτήτων μάθησης.
- Κινητοποιούν τους μαθητές ώστε να προσεγγίσουν αποτελεσματικότερα τη γνώση (McCrosky et.al, 2006), καθώς καλλιεργείται η κριτική και δημιουργική σκέψη και επιτυγχάνονται ανώτεροι διδακτικοί στόχοι ανάλυσης, σύνθεσης και αξιολόγησης.
- Οι δραστηριότητες που σχεδιάζονται με τα εργαλεία του Web 2.0 έχουν χαμηλό κόστος υλοποίησης και απαιτούν λογικό χρόνο για τη διαχείρισή τους, γεγονός που καθιστά εφικτή την ενσωμάτωσή τους σε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα χωρίς να απαιτηθεί ο επανασχεδιασμός τους.
- Ενθαρρύνεται η δυνατότητα για συνεργασία και η συλλογική νοημοσύνη (McLeod & Vasinda, 2008).
Τα συνεργατικά εργαλεία του Web 2.0 (blogs, wikis, εργαλεία κοινωνικής δικτύωσης, εργαλεία κοινωνικών επισημάνσεων, εργαλεία διαμοιρασμού ήχου, εικόνας, βίντεο και κοινής χρήσης δεδομένων) ενισχύουν την εκπαιδευτική διαδικασία, παρέχοντας στους μαθητές τη δυνατότητα:
• να συμμετέχουν στη συνδιαμόρφωση του περιεχομένου
• να έχουν άμεση και απευθείας (online) συνεργασία με άλλους μαθητές
• να παραμετροποιούν τις εφαρμογές στις ανάγκες τους
• να μοιράζονται δεδομένα με άλλους χρήστες και
• να δημιουργούν κοινότητες και κοινωνικά δίκτυα.
Το Web 2.0 συνέβαλε στην ανάδειξη νέων νοητικών μοντέλων, βασισμένων στην ένταξη του Web 2.0 στο εκπαιδευτικό περιβάλλον:
- Οι McLoughlin και Lee αναγνώρισαν τη μεταβολή του εκπαιδευτικού του εκπαιδευτικού τοπίου, προτείνοντας ένα νέο μαθησιακό πρότυπο, το μοντέλο της «Παιδαγωγικής 2.0» που έχει ως συστατικά στοιχεία την εξατομίκευση, τη συμμετοχικότητα και την παραγωγικότητα.
- Οι Rosen and Nelson χρησιμοποίησαν τον όρο Εκπαίδευση 2.0, προκειμένου να αναφερθούν στο μαθησιακό περιβάλλον, στο οποίο τα εργαλεία του Web 2.0 χρησιμοποιούνται για τη μετάλλαξη της διδασκαλίας και της μάθησης, μέσω της συμμετοχής μαθητευόμενων και εκπαιδευτών στη δημιουργία της γνώσης και στην αλληλεπιδραστική κατασκευή κοινοτήτων μάθησης.
ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ
Ο Crook (2008) εκφράζει τους ακόλουθους προβληματισμούς σχετικά με την αξιοποίηση του Web 2.0 στην Εκπαίδευση:
•Ποια είναι τα εμπόδια ως προς τη σχεδίαση μαθητοκεντρικών διδασκαλιών;
•Σχετίζονται με τις δεξιότητες χρήσης των εργαλείων ή με τον απαιτούμενο χρόνο;
•Αισθάνονται οι εκπαιδευτικοί ότι τέτοιου είδους δραστηριότητες υπονομεύουν την αυθεντία τους;
•Η αξιοποίηση εργαλείων Web 2.0 απαιτεί την εφαρμογή αποκλειστικά ομαδικής εργασίας; Εάν ναι, τι είδους αντιμετώπιση και αξιολόγηση απαιτείται;
•Πώς επηρεάζεται η διδασκαλία από το «Ψηφιακό Χάσμα», δηλαδή το ζήτημα της πρόσβασης των μαθητών σε τεχνολογικά εργαλεία, καθώς και το ζήτημα της αντίθεσης των δεξιοτήτων μαθητών και δασκάλων;
•Πώς μπορούν οι εκπαιδευτικοί να ενθαρρύνουν την αποδοχή αυτών των νέων μορφών έκφρασης, «προστατεύοντας» παράλληλα τον «Έντυπο Eγγραμματισμό» (Print Literacy);
•Πώς διδάσκονται οι δεξιότητες «Ψηφιακού Εγγραμματισμού» (Digital Literacy);
•Πώς μπορούν να εξασφαλίσουν οι εκπαιδευτικοί την ασφάλεια των μαθητών τους;
•Πώς εξασφαλίζεται η αξιοπιστία του υλικού και η δημιουργική αξιοποίησή του με σκοπό την αποφυγή της λογοκλοπίας και της κουλτούρας «Αντιγραφή/Επικόλληση» που, κατά τον Dohn (2008), αποτελεί μέρος πρακτικών χρήσης του Web 2.0;
Αναδύονται, λοιπόν, νέες προκλήσεις για τον εκπαιδευτικό:
•Αναγκαιότητα εγγραμματισμού στα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας (Media Literacy)
•Αναγκαιότητα σχεδιασμού πολυσύνθετων και παρωθητικών μαθησιακών καταστάσεων à Επαναπροσδιορισμός της ταυτότητας τού εκπαιδευτικού του 21ου αιώνα
•Διαχείριση του ανάρμοστου τρόπου χρησιμοποίησής του Διαδικτύου από τους μαθητές & Προστασία των μαθητών από επικίνδυνο περιεχόμενο
•Αναγκαιότητα επιλογής εργαλείων που σέβονται τα δικαιώματα του χρήστη, με σκοπό τη διασφάλιση της προστασίας των μαθητών από έκθεση των δεδομένων τους για διαφημιστικούς σκοπούς.
•Αναγκαιότητα οργάνωσης χρονοδιαγράμματος
•Ποια είναι τα εμπόδια ως προς τη σχεδίαση μαθητοκεντρικών διδασκαλιών;
•Σχετίζονται με τις δεξιότητες χρήσης των εργαλείων ή με τον απαιτούμενο χρόνο;
•Αισθάνονται οι εκπαιδευτικοί ότι τέτοιου είδους δραστηριότητες υπονομεύουν την αυθεντία τους;
•Η αξιοποίηση εργαλείων Web 2.0 απαιτεί την εφαρμογή αποκλειστικά ομαδικής εργασίας; Εάν ναι, τι είδους αντιμετώπιση και αξιολόγηση απαιτείται;
•Πώς επηρεάζεται η διδασκαλία από το «Ψηφιακό Χάσμα», δηλαδή το ζήτημα της πρόσβασης των μαθητών σε τεχνολογικά εργαλεία, καθώς και το ζήτημα της αντίθεσης των δεξιοτήτων μαθητών και δασκάλων;
•Πώς μπορούν οι εκπαιδευτικοί να ενθαρρύνουν την αποδοχή αυτών των νέων μορφών έκφρασης, «προστατεύοντας» παράλληλα τον «Έντυπο Eγγραμματισμό» (Print Literacy);
•Πώς διδάσκονται οι δεξιότητες «Ψηφιακού Εγγραμματισμού» (Digital Literacy);
•Πώς μπορούν να εξασφαλίσουν οι εκπαιδευτικοί την ασφάλεια των μαθητών τους;
•Πώς εξασφαλίζεται η αξιοπιστία του υλικού και η δημιουργική αξιοποίησή του με σκοπό την αποφυγή της λογοκλοπίας και της κουλτούρας «Αντιγραφή/Επικόλληση» που, κατά τον Dohn (2008), αποτελεί μέρος πρακτικών χρήσης του Web 2.0;
Αναδύονται, λοιπόν, νέες προκλήσεις για τον εκπαιδευτικό:
•Αναγκαιότητα εγγραμματισμού στα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας (Media Literacy)
•Αναγκαιότητα σχεδιασμού πολυσύνθετων και παρωθητικών μαθησιακών καταστάσεων à Επαναπροσδιορισμός της ταυτότητας τού εκπαιδευτικού του 21ου αιώνα
•Διαχείριση του ανάρμοστου τρόπου χρησιμοποίησής του Διαδικτύου από τους μαθητές & Προστασία των μαθητών από επικίνδυνο περιεχόμενο
•Αναγκαιότητα επιλογής εργαλείων που σέβονται τα δικαιώματα του χρήστη, με σκοπό τη διασφάλιση της προστασίας των μαθητών από έκθεση των δεδομένων τους για διαφημιστικούς σκοπούς.
•Αναγκαιότητα οργάνωσης χρονοδιαγράμματος